Bir varmış, bir yokmuş. Uzak diyarlardan da öte bir gelecekte, dünya adeta tanınmaz hale gelmiş. Bir vakitler gürül gürül akan ırmaklar, yeryüzünü kucaklayan masmavi denizler varmış. Fakat vakitle, suyun sihri kaybolmuş. Bir damla su, altından bile kıymetli olmuş. Toprak çatlamış, ağaçlar boyunlarını bükmüş, ırmaklar sessizliğe gömülmüş. Dünya, susuzluğun gölgesinde sessizce ağlarmış.
Bu kurak dünyada, Arda isminde meraklı mı meraklı bir çocuk yaşarmış. Arda, her sabah güneşin birinci ışıklarıyla birlikte dedesinin elinden fiyat, kasabanın su istasyonuna gerçek yola çıkarmış. Su istasyonu, tüm kasabanın toplandığı bir yer olmuş; zira burada her aileye, sadece gün boyunca yetecek kadar su verilirmiş.
Arda, dedesiyle su kuyruğunda beklerken daima içini kemiren sorularla dolup taşarmış. “Dede,” dermiş, gözlerindeki merakla, “Neden bu kadar az su alıyoruz? Evvelce su dolup taşmaz mıydı, ırmaklar coşup akmaz mıydı? Artık ise kayıp sular.”
Dedesinin yüzünde derin bir hüzün belirmiş, Arda’nın saçlarını okşayarak, “Ah, evet yavrum,” demiş. “Çok fakat çok uzun vakit evvel, su her yerde bol bol akarmış. Lakin beşerler suyun değerini bilmemişler. Onu israf etmişler, boşa harcamışlar. Artık ise, su o kadar azaldı ki, her damla değerli hale geldi.”
Arda, dedesinin anlattıklarını duyunca kalbinde büyük bir hüzün hissetmiş. “Nasıl olur da suyu bu kadar hoyratça kullanmışlar?” diye düşünmüş. Bu soruların yanıtını bulmak için sonraki gün okuldan çıkar çıkmaz, adımlarını büyük kütüphaneye yöneltmiş. Kütüphane, eski vakitlerin sırlarını saklayan tozlu raflarla doluymuş.
Arda, raflar ortasında dolaşırken bir kitap dikkatini çekmiş. Kitabın sayfalarını çevirirken, bir vakitler insanların suyu nasıl bol bulduklarını ve düşünmeden nasıl israf ettiklerini öğrenmiş.
Eski vakitlerde, beşerler bahçelerini saatlerce sulayıp, muslukları açık bırakıp dişlerini fırçalarken suyun akmasına müsaade verirlermiş. Hatta yalnızca eğlenmek için bile suyu harcamaktan çekinmezlermiş. Halbuki kimse, bir gün suyun tükenebileceğini, ırmakların kuruyabileceğini, göllerin yok olabileceğini düşünmemiş.
Kayıp Suyun İzinde: Arda’nın Büyük Keşfi
Arda, kütüphanede okuduklarından öylesine etkilenmiş ki, kalbinde bir hüzün ve pişmanlık hissi belirmiş. “Keşke beşerler o vakitler suyun değerini bilseydi, keşke her damlayı müdafaayı öğrenseydi,” diye içinden geçirmiş. Bu fikirlerle dolu olarak, adımlarını yavaşça meskene gerçek yöneltmiş.
Eve vardığında, dedesi onu her zamanki üzere güler yüzle karşılamış. Arda, dedesine sarılarak, “Dede,” demiş, “Bugün kütüphanede eski kitapları karıştırdım. İnsanların geçmişte suyu nasıl harcadığını, hiç düşünmeden nasıl israf ettiklerini öğrendim. Bu yüzden artık su bu kadar azalmış, değil mi?”
Dedesinin gözleri dolmuş, torununun merakını ve öğrenme isteğini görünce ona şefkatle bakmış. “Evet, yavrum,” demiş, “Maalesef geçmişte beşerler suyun tükenmez olduğunu sanmışlar, fakat yanılmışlar. Artık ise her damla suyu, altın kıymetinde görüyoruz.”
Arda’nın bu husustaki derin merakı, dedesinin de kalbine dokunmuş. “Gel,” demiş dedesi, “Sana geçmişten bir öykü daha anlatayım. Bu öykü, suyun değerini daha da güzel anlamana yardımcı olacak.”
“Evvel vakit içinde, kalbur saman içinde, suyun her yerde çokça bulunduğu hoş bir köy varmış. Bu köyde yaşayan beşerler, suyun değerini bilmez, onu güya hiç tükenmeyecekmiş üzere kullanırlarmış. Sabahları uyanır uyanmaz, bahçelerini saatlerce sulayıp, ırmakta oyunlar oynarlarmış. Çocuklar, yazın sıcak günlerinde ırmaklarda serinlerken suyu öylesine harcarlarmış ki, köydeki su kaynaklarının günün birinde kuruyabileceğini hiç düşünmezlermiş.
Bir gün, köyün yaşlı bilgesi, köy meydanına gelmiş ve insanları uyarmış: ‘Sevgili köylüler, su daima var sanıyorsunuz lakin bir gün bu kaynaklar tükenebilir. Suyu israf etmek yerine, onu dikkatlice kullanmalısınız. Zira suyun olmadığı bir dünya, yeşilliğini ve hoşluğunu kaybeder.’
Ama köylüler bu kelamlara kulak asmamışlar, bilgenin söylediklerini ciddiye almamışlar. Suyu israf etmeye devam etmişler. Yıllar geçmiş, ırmaklar yavaş yavaş kurumaya başlamış. Köydeki ağaçlar solmuş, tarlalar susuzluktan çatlamış. Çocuklar artık ırmakta oynayamıyor, bahçeler kuraklıktan kavruluyormuş.
Sonunda köylüler, yaşlı bilgenin ne kadar haklı olduğunu anlamışlar. Lakin iş işten geçmiş, köylerinin suyu neredeyse büsbütün tükenmiş. O günden sonra köylüler, suyun değerini anlamışlar ve ellerinde kalan son damlayı bile dikkatle kullanmaya başlamışlar. Fakat ne yazık ki, bu yanlışlarını telafi edebilecek kadar su kalmamış.
Bilge, köyün meydanında son bir kere daha toplanmış ve köylülere demiş ki: ‘Suyun değerini bilmediniz, fakat bundan sonra onu dikkatlice kullanmayı öğrenmelisiniz. Tahminen bir gün, yine suyu bol bir köye dönüşebiliriz.’
Dedesi, kıssayı bitirince Arda’ya dönmüş ve şefkatle gülümsemiş: “İşte bu öykü, bize suyun ne kadar kıymetli olduğunu ve onu müdafaanın ne kadar kıymetli olduğunu hatırlatır. Geçmişte yapılan yanılgılar yüzünden suyumuz azaldı, fakat biz bu yanlışlardan ders almalı ve suyumuzu korumalıyız.”
Arda, dedesinin anlattıklarını dikkatle dinlemiş ve o günden sonra suyun ne kadar değerli olduğunu asla unutmamış.
Günlerden bir gün, Arda’nın yaşadığı kasabaya çok uzak diyarlardan bir bilim insanı gelmiş. Onun ismi, bütün dünyada büyük bir umut olarak anılırmış zira herkes onun, suyun neredeyse tükendiği bu dünyaya bir deva bulabileceğine inanırmış.
Bu bilge bilim insanı, kasabaya gelir gelmez, kasabanın ileri gelenlerini toplamak için bir davet yapmış. Onlara, deniz suyunu içme suyuna dönüştürebilecek bir makine üzerinde çalıştığını anlatmış. “Bu makine, denizlerin tuzlu sularını tatlı ve içilebilir suya çevirebilir,” demiş. Lakin bir sorun varmış; makinenin çalışabilmesi için çok lakin çok fazla güç gerekiyormuş ve bu da kasabanın elindeki imkanları ziyadesiyle zorluyormuş.
Bilim insanı, kasabanın ileri gelenlerine dönerek, “Bu makinenin daha az güçle çalışmasını sağlayacak bir tahlil bulmak zorundayız. Fakat daima birlikte çalışırsak, bu sorunu çözebiliriz,” demiş. Kasabanın halkı, bu haberle büyük bir heyecan ve umutla dolmuş. Herkes, suyu yine bol bol kullanabilme hayali kurmuş.
Bu haber, kısa müddette kasabanın her köşesine yayılmış. Arda da bu haberi duyunca kalbi yerinden fırlayacakmış üzere heyecanlanmış. Su kıtlığıyla ilgili öğrendikleri, onu derinden etkilemişti ve bu yüzden bu büyük bilgeye yardım etmeyi çok istemiş. Hiç vakit kaybetmeden bilim beşerinin yanına gitmiş ve “Size nasıl yardımcı olabilirim?” diye sormuş.
Bilim insanı, Arda’nın gözlerindeki ışığı ve merakı görünce gülümsemiş. “Senin üzere zeki ve meraklı bir çocuğun yardımı, benim için büyük bir takviye olur,” demiş.
Arda, bilim beşerinin kelamlarından o denli etkilenmiş ki, içinde büyük bir kararlılık doğmuş. “Bu dünyada suyu tekrar bol bulmak için elimden gelen her şeyi yapmalıyım,” diye düşünmüş ve bilim insanına yardım etmeye karar vermiş. Günler, haftalar, aylar boyunca durup dinlenmeden çalışmışlar. Arda, bazen geceleri gökyüzündeki yıldızlara bakar, “Bir gün bu uğraşlarımız meyvesini verecek,” diye içinden geçirirmiş.
Nihayet, uzun uğraşlar sonucunda deniz suyunu tatlı ve içilebilir hale getiren o süper makineyi icat etmişler. Makine, denizin tuzlu sularını alır, büyülü bir biçimde tatlı suya dönüştürürmüş.
Kasaba halkı, bu mucizevi makine sayesinde suya yine kavuşmuş. Su şelaleleri üzere akmasa da, artık her damla daha bol ve daha pahalı hale gelmiş.
Ama Arda, suya kavuşmanın memnunluğu içinde bile, halkına değerli bir gerçeği hatırlatmayı unutmamış: “Unutmayın,” dermiş, “Bu suyun değerini bilmeliyiz. Geçmişte yapılan kusurları bir daha tekrarlamamalıyız. Suyumuzun her damlası, geleceğimizdir.”
Yıllar geçmiş, su kıtlığı yavaş yavaş sona ermiş. Beşerler, tekrar yeşillenen tarlalarda çalışır, coşkuyla akan suyun sesini dinler olmuş. Ancak artık herkes, suyun ne kadar pahalı olduğunu çok iyi biliyormuş. Arda’nın sözleri kulaktan kulağa, jenerasyondan nesile aktarılmış.
Arda, büyüdüğünde kasabasında bir bilge olarak tanınmış. Onun öyküsü, çocuklara anlatılan en hoş masalların başında gelirmiş. Her akşam, çocuklar yatağa gitmeden evvel Arda’nın suyun pahasını anlatan kıssalarını dinler, suyu dikkatlice kullanmaları gerektiğini öğrenirmiş. Kasaba halkı, her su içtiğinde ya da bir damla suyu bile israf etmeden kullandığında, Arda’nın öğütlerini hatırlarmış.
Ve işte böylelikle, suyun değerini bilen ve onu koruyan bir kuşak yetişmiş. Dünya, yine suyun bol olduğu hoş günlere dönmüş. Lakin Kayıp Suların Peşinde masalı sayesinde beşerler, suyun değerini hiçbir vakit unutmamış. Onlar için her damla su, bir hazineymiş ve bu hazineyi korumak için ellerinden geleni yapmışlar.
